Bir roman okumakla Platon’u okumak arasında büyük bir fark vardır. Bir çok insan bir şeyin adı bilmeyle onu anlamayı karıştırabilir. Bu yüzden kitap okuma yöntemlerini bilmek önemlidir. Genellikle insanlar eğlenceli romanlar okumada yetkinken, çok azı bilgi için gerekli okuma becerilerini geliştirebiliyor. Okuma becerilerimizi geliştirmeden önce, kitap okuma seviyelerindeki farklılıkları anlamamız gerekir.
Okumanın Dört Seviyesi
- Temel Okuma
- Muayene Okuma
- Analitik Okuma
- Sintopik Okuma
Temel Okuma
Temel okuma seviyesi ilk okumayı öğrendiğiniz seviyedir. Sembolleri zihninizde anlamlı bütünler olarak canlandırabilmektir.
1. Kitabı açın.
2. Kelimeleri okuyun.
3. Kitabı kapatın.
4. Bir sonraki kitaba geçin.
Kitap okumak işte bu kadar basittir. Ancak bazı durumlardan bundan fazlasını isteriz. Böyle durumlarda diğer seviyelerde okumalar yapılmalıdır.
Muayene Okuma
Bu okuma türünün iki aşaması vardır. İlk aşaması sistematik gözden geçirmedir. İkinci aşaması ise yüzeysel okumadır.
Sistematik gözden geçirme
Temel okuma düzeyinde okumayı öğrendiniz ve kitap okumaya karar verdiniz. Bunun için sistematik gözden geçirme yöntemiyle, kitabın önsözü incelemeli, arka yüzü gözden geçirilmeli, başlıklarına göz atmalı ve nihayetinde yazarın tüm bunları nasıl bağladığını anlamak için sonu incelemelisiniz. Bu işlemler sonrasında bu kitabı okuyup okumamaya karar vermelisiniz. Nihayetinde milyonlarca kitap ve bizimse kısıtlı bir ömrümüz var. İktisadi düşünerek kısıtlı zamanda en verimli çıktıyı elde etmeliyiz. Bizi en çok geliştirecek işimize en çok yarayıp amacımıza en uygun kitapları özenle seçmeliyiz.
Yüzeysel Okuma
Sistematik gözden geçirme yöntemiyle kitabı okumaya karar verdikten sonra yapılan okumada tartışma üzerinde durulmamalı, kenar boşluklarına notlar alınmamalı ve anlaşılmayan yerler varsa dahi okumaya devam edilmelidir. Bu hızlı okuma kitabın özü hakkında bilgi sahibi olmak için yeterlidir ve çoğu zamanda ihtiyacımız olan budur. Ancak bazen çok daha fazlasını isteriz ki böyle bir durumda analitik okumalar yapılmalıdır.
Analitik Okuma
Analitik okuma, kapsamlı bir okumadır. Bu okumada yazarla sohbet edilir. Bunun için kenar notu yöntemi kullanılarak eleştirel okumalar gerçekleştirilebilir.
Analitik Okumanın dört kuralı vardır.
- Kitabın ele aldığı meseleleri ana ve alt başlıklara göre sınıflandırın.
- Kitabın ana meselesini olabilecek en kısa biçimde ifade edin.
- Ana başlıklar altında topladığınız konuları ilişkilerine göre sınıflandırın ve bütünle ilişkisini belirleyin.
- Yazarın çözmeye çalıştığı problemi veya problemleri tanımlayın.
Sintopik Okuma
Bu okuma en aktif okumadır. Bir kitabı anlamayı amaçlamaz. Bir konuyu anlamayı amaçlar. Bu nedenledir ki o konu hakkındaki birden fazla kitabı okumayı, karşılaştırmayı ve konu hakkında derinleşmeyi içerir.
Sintopik okumanın dört adımı vardır:
İlgili Bölümleri Bulmak
Bu adımda konu hakkındaki kitapları bulmalı, ilgili bölümleri belirlemeli ve derinleşebilmek için kendinize bir okuma haritası oluşturmalısınız.
Kendi Jargonunu Belirlemek
Her yazarın mesele hakkında kendi kavramları ve jargonu olacaktır. Sizin bu yazarları analiz etmeniz ve ortak dil oluşturmanız gerekecektir.
Soruları Netleştirmek
Burada derinleşmek istenilen konuda yazarların sorularına verdiği cevaplara değil kendi sorularıma olabilecek cevaplara odaklanmalı ve olası cevapları kategorize ederek kendi terminolojimizi oluşturmalıyız.
Sorunları Tanımlama
Kategorize edilen cevaplar arasında karşıt fikirler olabilir. Bu karşıt fikirler sayesinde birden fazla perspektife sahip olunur ve nihai fikir oluşturmanıza yarımcı olur.